Zoveelste initiatief tegen ongezonde kindervoeding

Ongezonde kindervoeding. Als het aan Foodwatch ligt mag daar geen reclame meer voor gemaakt worden. Via een burgerinitiatief wil de consumentenorgansatie een wet op verbod op kindervoeding bespreekbaar maken in Den Haag. Of dat uiteindelijk leidt tot een daadwerkelijk verbod, zal heel lastig zijn, zo leert de recente geschiedenis.

Foodwacht 
De jacht op voedselfabrikanten is weer geopend. Dit keer door Foodwatch. De organisatie heeft een rapport uitgebracht onder de noemer ‘Kindermarketing: Onverantwoord en ongereguleerd’. Foodwatch testte 600 producten die speciaal gemaakt zijn voor kinderen. Uit de resultaten bleek 85% van de etenswaren te zoet, te vet en/of te zout te zijn. In hetzelfde rapport staat dat Nederlandse kinderen onvoldoende groenten zouden eten en in Europa bovendien de grootste frisdrankdrinkers zouden zijn.

Tegelijkertijd neemt de marketing van ongezonde producten toe. Volgens Foodwatch begint de marketing van te zoete, te zoute en te vette producten al vanaf de leeftijd van zes maanden. Daarom vindt Foodwatch dat de overheid kinderen en ouders in bescherming moet nemen tegen de kindermarketing van ongezonde producten.

Dat gebeurt door middel van een burgerinitiatief dat uiteindelijk moet leiden tot een wet die de marketing voor ongezonde kindervoeding moet gaan verbieden. Een onafhankelijke, externe partij zou moeten omschrijven waaraan gezonde voedingsmiddelen moeten voldoen. Bij 40.000 handtekeningen wordt het besproken in Den Haag. De teller staat inmiddels op eenvierde daarvan.

Eerdere initiatieven
Het hele verhaal over te dikke kinderen en een verbod op reclame van ongezonde producten is allesbehalve nieuw. Al sinds 2006 pleiten de Nederlandse Hartstichting en de Consumentenbond voor een  dergelijk verbod. Zij presenteerden toen een voorstel voor regulering van reclame gericht op kinderen. Dat zelfregulering nietwerkt is wel duidelijk en bovendien kon het voorstel niet rekenen op weinig bijval.

Een jaar later was het de snoepreclame die aan banden gelegd moest worden. Het Convenant Overgewicht onder leiding van Paul Rosenmöller presenteerde enkele voorstellen, maar ook dat leverde niets op.

De mislukte pogingen uit het recente verleden leren dat het zeer lastig is om daadwerkelijk invloed uit te oefenen op de manier waarop voedselfabrikanten reclame maken voor hun producten. Net als de voorstellen van de Hartstichting, de Consumentenbond en het Convenant Overgewicht zal het burgerinitiatief wellicht leiden tot een plek op de politieke agenda, maar uiteindelijk toch in de prullenbak gelanden.

Reden hiervoor is dat politieke partijen in grote mate beïnvloed worden door lobbyisten uit de voedselsector. Uit een aflevering vanZembla die eind februari werd uitgezonden blijkt hoe groot de macht van lobbyisten is. De voedselindustrie weet ons telkens weer te verleiden om suiker te eten. Hoe doen ze dat? ‘De suikerlobby begint er al mee te ontkennen dat het slecht is’, is een veelzeggend citaat uit de aflevering.

De invloed van kookprogramma’s

Als televisiekijker word je ermee doodgegooid: kookprogramma’s. Born2Cook, Grenzeloos koken, Smaken verschillen, in alle soorten en maten worden ze uitgezonden. Met name rond etenstijd is er een ware overvloed van kookprogramma’s op de kijkbuis te aanschouwen. Maar welke invloed hebben al die programma’s nou eigenlijk? Zet het ons aan tot het bereiden van gezonde recepten of blijven we liever op de bank hangen met een kant-en-klaarmaaltijd op schoot?

Kritisch
Tevreden klanten geven de meeste voldoening. En ja, de invloed van de ontelbare kookprogramma's is duidelijk merkbaar in de zaak. Klanten zijn veel kritischer geworden en koken is in. Mensen zijn veel meer met eten zit, letterlijk én figuurlijk. Deze passage staat te lezen op de website van restaurant 't Seutelgat, gelegen in het Belgische Kasseide.

De restauranthouder merkt dat zijn klanten kritischer zijn geworden door de kookprogramma's. Die programma's dringen zich als vanzelf aan hen op. Je hoeft enkel te tv aan te zetten en er is wel een kok bezig een lap vlees te braden. Er is tegenwoordig zelfs een zender waar 24 uur per dag gekookt wordt. De zenderprogrammeurs spelen perfect in op de situatie van de kijker. Als de magen beginnen te knorren rond vijf uur en de televisie wordt aangezet na een lange werkdag zijn het potten, pannen en een vrolijke kok die ons aanzet tot het maken van gezonde, makkelijke gerechten. Maar of dat lukt is maar de grote vraag. Wetenschappelijk onderzoek is er nog niet naar gedaan, maar de eerste onderzoekjes geven aan wat de gevolgen zijn van de kookprogramma’s en of deze daadwerkelijk invloed hebben op de manier waarop we te werk gaan in de keuken.

Onderzoek
Zo heeft Franke Kitchen Systems, een leverancier van intelligente systemen voor huishoudelijke keukens, een onderzoek onder 1000 respondenten laten uitvoeren door Multiscope, een online marketingbureau. Hoewel dit uiteraard niet als geheel objectief valt te beschouwen, komt uit dat onderzoek naar voren dat vier op de tien Nederlanders dagelijks tot enkele keren per maand naar een kookprogramma kijkt. Maar dat het hen aanzet om op een andere manier te koken is niet het geval. Want, zo is de conclusie: "35 procent raakt geïnspireerd door de programma's en neemt regelmatig meer tijd om uitgebreid te koken of probeert onbekende gerechten uit, maar de meerderheid 64 procent

Over de grens in België heeft Manon van Aerschot, studente Communicatiewetenschappen aan de Universiteit Antwerpen op een meer gedegen manier onderzoek gedaan naar wat de impact van kookprogramma’s is op ons dagelijks leven. Daarvoor analyseerde ze het populaire kookprogramma Dagelijkse kost van Jeroen Meus. Hoewel het in voorgaande jaren gebruikelijk was dat tv-koks pretendeerden de restaurantkeuken in huis te brengen, streven zij er tegenwoordig naar eenvoudige, maar lekkere gerechten op tafel te zetten.

Uit onderzoek van Van Aerschot blijkt dat door de Dagelijkse kost de levensstijl van de zogenaamde ‘nieuwe man’ wordt aangewakkerd. Elke aflevering trek gemiddel zo’n 393.000 kijkers van wie 41% man is. Door invloed van het kookprogramma worden mannen gestimuleerd om het koken, dat toch voornamelijk als vrouwenwerk wordt gezien, zelf uit te gaan proberen. En dat heeft resultaat. Van Aerschot onderzoek of het aantal inschrijvingen in kooklessen de laatste jaren gestegen is. Bij vijf van de acht onderzochte scholen in het volwassenonderwijs bleek dat er meer mannelijke cursisten te zijn dan vrouwelijke. Ook bij de KVLV, beter gekend als de Boerinnenbond, steeg het aantal culinaire bijeenkomsten sterk: van 4178 in 2005 naar 5663 in 2010.

Ten slotte is er nog een interessant onderzoek uit Amerika waarbij psychologen 80 volwassenen tv lieten kijken. De helft daarvan mocht kijken naar een kookprogramma, terwijl de andere groep een natuurdocumentaire te zien kreeg. Onder het kijken kon er onbeperkt gesnaaid worden van chocolade, kaaschips en rauwe wortelen. Het resultaat was opmerkelijk. De proefpersonen die keken naar het kookprogramma aten veel meer van de chocoladesnoepjes dan de andere groep di e naar de natuurdocumentaire keken. Zij deden zich vooral te goed aan wortelen. 

_______________________________________________________________________

Vraag & Antwoord met Roberta Pagnier

Roberta Pagnier (1979) werkt als tv-kok voor de digitale zender 24Kitchen. Ze is geboren in Amsterdam, maar heeft Italiaanse wortels. Dankzij haar moeder kreeg ze al op jonge leeftijd veel affiniteit met de Italiaanse keuken. Voor deze foodblog beantwoordde Roberta Pagnier een viertal vragen over haar werk als tv-kok bij 24Kitchen.

Hoe ben je bij 24Kitchen terecht gekomen?

“Ik maakt een aantal jaren geleden kookvideo’s voor de site van het Parool. Daarna ben ik gevraagd voor een screentest bij 24Kitchen.”

Hoeveel tijd gaat er zitten in het maken van een aflevering?

“Elke aflevering is verschillend, we moeten de recepten schrijven, redigeren, voorbereiden en daarna opnemen.”

Er zijn al veel kookprogramma’s op tv. 24Kitchen is vrij succesvol. Hoe verklaar je dat?

“24Kitchen is een groot succes omdat het laagdrempelig is. We hebben een mooie mix van buitenlandse programma’s en zelfgemaakte televisie. Daarnaast worden Nederlanders denk ik steeds bewuster van het feit dat goede voeding belangrijk is. 24Kitchen draag daaraan bij.”

Wat vind je belangrijk wanneer je een gerecht voor een aflevering voorbereid?

“De gerechten voor het programma De Makkelijke Maaltijd moeten gezond zijn en passen in de dagelijkse ritmes van de kijker. Ik probeer gerechten te verzinnen die in maximaal 30 minuten op tafel kunnen staan.”

Foodtrends van 2013

Voedsel is net als mode: ieder jaar zijn er weer nieuwe trends. Chips maakt dit jaar plaats voor popcorn, wijn vervangt het bier en kwark met vers fruit is het nieuwe drinkontbijt uit de supermarkt. Bekende foodblogs en trendwatchters laten hun licht schijnen over de nieuwe trends van 2013. Een overzicht.

Crisis

Wat eigenlijk elke trendwatcher wel voorziet is dat de crisis ook dit jaar een grote doorwerking heeft in de manier waarop we over voedsel nadenken en hoe we ermee omgaan. Want wie geen cent te makken heeft, wordt creatief. De populariteit van bijvoorbeeld pop-up restaurants  neemt nog verder toe, net als no-waste concepten als de foodiebag, het principe van ‘bring your own wine’ dat vanuit Australië verder de wereld veroverd en eten uit eigen tuin. Van eenvoudige peterselie en munt tot het verbouwen van aardappelen, kolen en sla. Producten en ingrediënten van dichtbij huis hebben een grote aantrekkingskracht.

Over het algemeen valt te zeggen dat door de crisis de vraag naar eten uit supermarkten blijft toenemen. De prijzen van consumptiegoederen staan flink onder druk. Niet alleen wordt er goed gekeken naar de financiële uitgaven omtrent voeding waarop bespaard kan worden, ook supermarkten zullen blijven stunten met aanbiedingen om klanten te lokken. En dat is goed nieuws voor de hobbykoks.

Terug naar vroeger

Bij tijd en wijle wordt er naar het verleden gegrepen en raakt retro in de mode. Liefhebbers van stamppotjes, stoofgerechten en wentelteefjes mogen het dan ook uitschreeuwen, want ouderwetse gerechten zijn helemaal 2013. Ook de zogenaamde ‘vergeten groenten’ veroveren een steeds grotere plek terug in de kraam van de groenteboer. Denk daarbij aan pastinaken en schorseneer. Ook op televisie gebruiken steeds meer koks deze producten. Verder, vergeet rijst, pasta en couscous, dit jaar gaat het om lokaal en van eigen bodem, dus klassiekers als havermout, gierst, smelt en boekweit zijn weer terug van weggeweest.

Samen eten

Wat in 2012 al in gang is gezet, wordt dit jaar een nog groter fenomeen: het samen eten. Met behulp van social media spreken mensen af om samen te gaan eten. Het gaat zelfs zo hard dat langzamerhand gepassioneerde amateurs het overnemen het horecaveld van de professionals in. Er zijn veel verschillende leuke initiatieven, zoals groepen mensen die bij elkaar komen in het park en allemaal zelf gerechten meenemen. Of koken voor een complete vreemdelingen, zoals in Parijs en New York gebruikt, is ook populair. Je kookt thuis een gerecht en post het op een website. Die website regelt dat het eten bij iemand anders terecht komt. Daar krijg je punten voor. Zo gaat het ruilen van voedsel en veel mensen vinden het geweldig.

________________________________________________________________________

Tot slot een handig lijstje om even duidelijk op een rijtje te zetten wat er dit jaar in en uit is.

Gevecht om het kookprogramma

Het aantal kookprogramma’s is niet op een hand te tellen. Kitchen Boss, Grenzeloos Koken, Born2Cook, My Kitchen Rules, en ga zo nog maar even door. Koken op televise lijkt haast een garantie op succes, maar langzamerhand is de markt verzadigd en ontstaan hier en daar problemen rondom culinaire tv-programma’s.

Zo flopte het door Bridget Maasland gepresenteerde Menu van Oranje op SBS6 gigantisch. Nadat de eerste aflevering slechts 309.000 kijkers trok werd het van primetime afgehaald. Het programma werd voortaan niet op maandag om 21:30 uur uitgezonden, maar op zondag om 18:00 uur waardoor het recht tegenover het succesvolle Life4You kwam te staan. Nu de reeks voorbij is kijkt SBS6 met veel teleurstelling terug. “SBS had heel erg pecht met Menu van Oranje. Dat was een prachtig kookprogramma, maar stond op de verkeerde zender. Als dat overmogen op Nederland 1 wordt uitgezonden, trekt het het driedubbele aantal kijkers.” Aldus SBS-baas Remko van Westerloo.

Ook Paul de Leeuw lijkt zich te realiseren dat een kookprogramma kan eindigen in een grote flop. Samen met andere programmamakers heeft hij al een format voor een dergelijk programma klaarliggen. Hoewel hij een fervent hobbykok is en eerder een kookboek heeft uitgebracht, heeft hij zijn bedenken rondom het kookprogramma. “De Vara is niet van de kookprogramma’s. Dus dat kunnen we daar niet maken. En bij fusieomroep BNN ook niet. Dus ja. Ik weet het nu ook niet. Die discussie kun je pas voeren als je weet welke kant de publieke omroep heen wil.”

Dan is er nog de opvallende ruzie over het kookprogramma van rapper Lange Frans dat op internet te zien is. De Rotterdamse kok en rapper Fonk Loks is namelijk van mening dat Op Z’n Frans erg veel lijkt op zijn eigen Hiphop A La Carte, tegenwoordig Loks Kitchen dat ook op internet wordt uitgezonden. Volgens Loks stelt Lange Frans bovendien dezelfde vragen aan zijn gasten als hij zelf doet. Volgens Lange Frans is er geen sprake van plagiaat. Hij zegt het programma nog nooit gezien te hebben. Niettemin overweegt Loks juridische stappen te ondernemen tegen Lange Frans.

_______________________________________________________________________

Omdat het dus barst van de culinaire tv-programma’s, zie je af en toe door de bomen het bos niet meer. Want welk programma is er voor de thuiskok, wat is meer op amusement gericht en welke programma's zijn een combinatie daarvan? Een lijstje met verschillende kookprogramma’s en waar ze over gaan is daarom geen overbodige luxe.

Kitchen Boss, elke werkdag om 18:00 uur op TLC

Taarten zoals je ze nog nooit gezien hebt. Taarten in de vorm van een vliegtuig, schoen, alles is mogelijk. Bij Kitchen Boss krijg je een kijkje in de keuken van taartenkunstenaar Buddy Valastro. De Italiaan is niet alleen expert in het bakken van taarten, hij maakt ook de heerlijkste Italiaanse gerechten.

James Martin: Champagne, elke donderdag om 16:05 uur op RTL 4

De Britse chefkok James Martin trekt in zijn kookprogramma door de Franse Champagnestreekt waar hij zich mengt onder de lokale bevolking en op zoek gaat naar traditioneel Franse gerechten. Daarbij wordt hij vergezeld door de Britse chefkok Laurence Keogh en de Fransman Daniel. Het is de perfecte combinatie van een kook- en reisprogramma.

Everyday gourmet with Justine Schofield, elke werkdag om 16:35 uur op NET5

Ze blogt over eten, heeft een eigen cateringzaak, schrijft kookboeken en heeft een eigen kookprogramma. Justine Schofield is een alleskunner die zich in haar kookprogramma richt op de thuiskok. Van de meest eenvoudige maaltijden tot de meer geavanceerde kooktechnieken. Haar vrolijke uitstraling en leuke ideeën brengen je in beweging.

Dagelijkse kost, elke werkdag om 18:15 uur op Eén

Jeroen Meus is in België al een ware held. In Nederland krijgt de Vlaming ook steeds meer bekendheid met zijn kookprogramma ‘Dagelijkse kost’. Gekleed in een eenvoudige spijkerbroek en shirtje probeert hij de kijker te inspireren met eenvoudige, maar lekkere gerechten. Van Vlaamse klassiekers tot exquise Italiaans, alles in maar 15 minuutjes.

24Kitchen, digitale zender waarop 24 uur per dag culinaire programma's worden uitgezonden

Een droom voor de echte kookliefhebber: 24 uur per dag, 7 dagen in de week kookprogramma’s. Op de digitale zender 24Kitchen hoef je geen seconde van de dag zonder te doen. Met programma’s als ‘Grenzeloos koken’ en ‘De Makkelijke Maaltijd’ wordt het voor iedere hobbykok mogelijk om zelf lasagne, groentesoep of spaghetti carbonara te maken.

Promotie van streekproducten kost handen vol geld

Streekproducten zijn helemaal terug van weggeweest. Er wordt van alles uit de kast getrokken om lokale producten aan de man te brengen en daar zijn regelmatig flinke bedragen mee gemoeid. Gemeenten, provincies en zelfs de Europese Unie steken honderdduizenden euro’s in de promotie van regionale producten. Maar of die subsidies ook werkelijk zorgen voor meer verkoop, is maar zeer de vraag.

Lokale initiatieven

Vorige week organiseerde de gemeente Alphen aan den Rijn een dag die in het teken stond van de promotie van streekproducten uit het Groene Hart. Een zogenoemde Groene Hart Marktwagen reed met een bakfiets door de stad en het was mogelijk streekproducten te proeven.

Streekproducten zijn bezig aan een opmars. Want het lokale en authentieke is vandaag de dag weer helemaal hip. Vrijwel elke streek probeert zich op de kaart te zetten met producten uit de regio. Dat gebeurt op allerlei manieren en kriskras door Nederland. Zo organiseerde bijvoorbeeld een supermarkt in Langweer vorige maand een culinaire wandeling waarbij de lokale horecabedrijven een verrassend gerecht met zogeheten waldbeantjes maakten. En in Bunschoten brachten vorig jaar tientallen biologische boeren en koks uit de regio Amersfoort tijdens de Amersfoortse Smaakconferentie streekproducten onder de aandacht.

Het grote geld
Maar het zijn niet enkel deze kleinschalige initiatieven waarmee de producten aan de man gebracht moeten worden. Neem de provincie Groningen. Die maakte eind vorig jaar bekend dat ze de komende vier jaar jaarlijks 250.000 euro uitgeeft om gezond voedsel van eigen bodem te promoten. In totaal dus een miljoen euro. Er is daarvoor een overkoepelend keurmerk in het leven geroepen: ‘Gegarandeerd Groningen’. “Het gaat vaak om leuke activiteiten die stad en platteland bij elkaar brengen. Ik hoop deze met de Regio van de Smaak een duidelijk kader te geven om elkaar op te zoeken en te versterken”, aldus gedeputeerde Wiebe van der Ploeg.

Ook de provincie Zeeland beloonde vorig jaar het project ‘Lekker Regionaal Product’ met liefst 149.541 euro. Dat project was bedoeld om het toeristische aanbod te verbreden en de vraag naar authentiek, natuurlijk voedsel, dus streekproducten, te vergroten. Resultaten van het project waren onder meer de presentatie van streekproducten tijdens de Horecavakbeurs, de promotie-trailer Lekker Zeeuws en de ontwikkeling van een beeldmerk voor Zeeuwse streekproducten.

Overheden schromen dus niet om flink te investeren in de promotie van streekgebonden producten. De Europese Unie is van mening dat het subsidiëren van streekproducten een goede zaak is. Volgens de EU kan het beschermen van streekproducten een stimulans betekenen voor het behoud van lokale cultuur en traditie. Het geeft de consument bovendien de kans om beter de oorsprong te leren kennen van de producten die hij gebruikt. Daarom verstrekt Brussel regelmatig subsidies om streekgebonden producten te promoten.

Ook het Europees fonds voor Regionale ontwikkeling heeft bijvoorbeeld vorig jaar 230.000 euro vrijgemaakt voor de Belgische organisatie RURANT, die daarmee van de Kempen een uitdagend probeert te maken. Het merk 'Pure Kempen' zal streekgebonden producten en diensten uit 46 steden en gemeenten in de Antwerpse Kempen promoten. Ondernemers en lokale uitbaters kunnen het merk gebruiken om hun producten en diensten aan te bieden.

Kritiek
Maar of alle investeringen terugverdiend zullen worden, is zeer de vraag. De Europese Rekenkamer concludeerde onlangs dat er een duidelijke strategie ontbreekt. Daarom adviseert de Rekenkamer dat de Commissie minimumeisen moet bepalen voor de verificatie van productdossiers, duidelijk regels moet opstellen voor de controle door de lidstaten en een strategie moet ontwikkelen om de door Europa erkende streekproducten beter bekend te maken bij potentiële aanvragers en consumenten.

Ook de reacties op nieuwsberichten over subsidies op streekproducten zijn meestal verre van positief. Zo schrijft een anonieme lezer op de website van de Provinciaal Zeeuwse Courant onder het artikel over de subsidie van 149.541 euro voor regionale producten: ‘Waarom subsidies voor deze producten? Als het een goed product was, dan kon het zichzelf heus wel bedruipen. Net als met subsidies voor cultuur; indien het mensen aanspreekt, willen ze er zelf heus wel voor betalen. Nu houden we initiatieven in leven, maar waarom? Voor wie? Pure geldverspilling.’ De lezer is niet de enige. Een andere lezer zegt: ‘Is wel een gemeten of deze subsidies hun doel bereiken? Staat het bedrag ook in verhouding tot verwachte extra inkomsten? Ik stel er vraagtekens bij.’

Op de deze kaart van Nederland vindt u enkele opvallende streekproducten. Van waddenhoning tot woudbonen en van schapenijs tot paardenmelk.